اقدامات مفید جهت حفظ تجهیزات | در این مقاله در خصوص آنچه میتوانیم به جهت بهبود و حفظ سیستم های برقی در هنگام نوسنات و قطعی برق انجام دهیم را مطالعه میکنیم، همینطور تجهیزات لازم جهت این اقدامات را بررسی و نکات ضروری را نیز بازگو خواهیم کرد، تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

تجهیزات و وسایل منازل ما بسیار نسبت به تغیرات جریانی و نوسانات برق حساس هستند و در مواقع اختلال شبکه انتقال برق، مشکل در سیم کشی، افت یا افزایش ناگهانی ولتاژ، دو فاز یا تک فاز شدن جریان ورودی، افزایش حرارت سیستم و … امکان آسیب شدید به بردِ مادر یا قطعات الکترونیک آنها وجود دارد.

چند راهکار ساده جهت پیشگیری از آسیب و اخلال در کارکرد این وسایل گران بها و ارزشمند وجود دارد که آنهارا باهم مرور میکنیم، این راهنمایی بر اساس اولویت بوده و میتوان حتی با رعایت چند نکته از آن از بسیاری از خطراتی که لوازم مارا تهدید میکنند ایمن شویم.

از اتصالات و سیم کشی های مناسب استفاده کنید

معقوله سیم کشی و برق در ساختمان ها و بناهای جدید و مدرن بلعکس ساختمان ها و بناهای قدیمی تر که چندان حائز اهمیت نبود، بسیار مهم تر و حساس تر شده است به نحوی که این موضوع یکی از استاندارد های ایمنی ساختمان در آئین نامه ایمنی ساختمان کارگاه ها که توسط اداره كل بازرسي كار منتشر شده است تلقی میشود.

از اتصالات بزرگ همچون تابلو های برق، کنتور ها، کابل کشی و وایرها تا اتصالات کوچک همچون کانکتور ها، فیوزها، کلید و پریزها،سرپیچ ، لنت و لحیم کاری ها و … همگی بایستی تحت مدیریت و استاندارد های خاص خود باشند تا هم اتصال و انتقال جریان برق به درستی انجام پذیرد و هم اینکه در اتفاقاتی مانند نوسان و اختلالات حادثه آفرین نشوند.

بعد از عبور از scale اصلی ساختمان به موارد مصرفی خانگی مانند حفاظ و مصرف کننده ها، لامپ ها، وسایل پرمصرف و … میرسیم که میتوانیم با مدیریت استفاده از این ها نیز در جهت سلامت و افزایش طول عمر سیستم برق ساختمان اقدام کنیم.

لوازم مصرف کننده مانند تلویزیون یا یخچال، سیستم های صوتی تصویری و برودتی و … همگی محافظ های برقی مخصوص به خود را دارند که بهتر است در زمان خرید از برند های معتبر استفاده نماییم.

فیوز و جعبه فیوز

قطعا با این شرایط مواجه شدید که در جمع خانواده نشسته باشید و ناگهان برق قطع شود. حتما یک نفر در جمع حاضر است که بگوید “فیوز پرید!” حالا فیوز چیست و این اصطلاح “پریدن فیوز” از کجا بین مردم باب شده است؟

فیوز یک قطعه ایمنی است که وظیفه قطع جریان اضافه در مدار را به عهده دارد. هرگاه که برق اضافی ناشی از نوسان وارد مدار الکتریکی شود، فیوز اجازه ورود کل جریان به مدار را نمی دهد.

استفاده از فیوز و جعبه فیوز در ساختمان ها می تواند با قطع کل جریان برق، از آسیب هایی که نوسان ولتاژ به دستگاه های برقی ما می زند جلوگیری کند.

بعد از این که فیوز پرید، با وصل کلید، جریان به مدار الکتریکی باز می گردد؛ به شرط اینکه نوسان ولتاژ قبلی پایدار شده باشد. اگر هنوز برق نوسان داشته باشد، فیوز باز به حال قطعی برمی گردد.

اگر این عمل مکررا تکرار شد، باید ببینیم کدام یک از وسیله ای برقی ما این نوسان ولتاژ را ایجاد می کنند. گاها دینام خراب کولر، تسمه خراب ماشین لباسشویی یا غیره، عامل این پدیده هستند.

بدین ترتیب، در هنگام نوسان برق، فیوز و جعبه فیوز با قطع ولتاژ، از دستگاه ها محافظت می کنند.

محافظ برق

همه ی ما در خانه های خود از محافظ برق یا ترانس استفاده می کنیم. این دستگاه های کوچک و کارآمد وظیفه پایدار کردن ولتاژ را به عهده دارند که این نیز یکی از اقدامات مفید جهت حفظ تجهیزات برقی در هنگام اختلالات برق است.

این دستگاه ها یک رله دارند که وقتی ولتاژ برق 220 ولت شهری از 170 ولت کمتر و از 250 ولت تجاوز کرد، رله جریان برق را قطع می کند. پس وقتی ولتاژ در یک بازه ای پایدار باشد، آسیبی به تجهیزات برقی ما نمی رسد.

سیم اتصال به زمین

در یک سیستم توزیع یا مدار الکتریکی، نیاز است که گاهی ولتاژ قسمت های مختلف این مدار با ولتاژ زمین که صفر است، یکی شود تا از آسیب رسیدن به مدار جلوگیری شود. در این زمان ها یک سیم اتصال به زمین یا Earth از بدنه دستگاه به زمین متصل می شود.

طبق گفته فوق که ولتاژ زمین صفر است، این سیم به دستگاه ما کمک می کند تا جریان اضافی در مدار الکتریکی خود را که حاصل از نوسان برق است به زمین منتقل کرده و از آسیب های احتمالی جلوگیری کند.

این سیم به ایمنی شخص هم که از این دستگاه استفاده می کند کمک می کند. حتما برای شما هم پیش آمده که با دست زدن به یخچال یا ماشین لباسشویی، جریان برق کمی را حس کنید.

این یعنی که سیم اتصال به زمین آن دستگاه به درستی پیاده سازی نشده است و جریان اضافی داخل دستگاه موجود است و این برای سلامت و عمر دستگاه ما تهدیدآمیز محسوب می شود.

استفاده از GFCI

از سایر اقدامات مفید جهت حفظ تجهیزات استفاده از دستگاه نشت یاب یا GFCI (Ground Fault Circuit Interrupters)است که یک مدار برق 110 یا 220 ولت متشکل از سیم فاز، نول و سیم اتصال به زمین است.

عملکرد این دستگاه بسیار نزدیک به عملکرد سیم اتصال به زمین است. این دستگاه، با استفاده از سیم نول انرژی مصرف شده را به زمین بازمی گرداند. سیم فاز هم که برق را از منبع به دستگاه می رساند.

با توجه به مقاومت اندک سیم اتصال به زمین، در صورت اتصال سیم فاز به بدنه دستگاه، جریان را به زمین انتقال می دهد و همانطور که پیشتر ذکر کردیم، ایمنی فرد را به همراه می آورد.

وقتی جریان سیم نول کمتر از سیم فاز باشد، دستگاه GFCI نشت را تشخیص می دهد. در وهله ی بعد، دستگاه به وسیله سوئیچ هایی که تحت تاثیر بوبین هستند مدار را باز نموده و جریان را قطع می کند.

پس استفاده از یک دستگاه نشت یاب می تواند طول سال هایی که از دستگاه های برقی استفاده می کنیم را افزایش دهد. ابتیاع کردن این دستگاه را پشت گوش نیندازید چرا که با یک بار هزینه کردن از خرج های احتمالی بزرگ تر پیشگیری کنید.

یو پی اس UPS

یو پی اس ها دستگاه منبع تغذیه بدون وقفه هستند. بدین صورت که باتری های این دستگاه از برق شهر تغذیه شده، انرژی را در خود ذخیره می کنند و بعد در اختیار دستگاه های ما قرار می دهند. به عبارت دیگر، یو پی اس ها رابط میان برق شهر و برق مصرفی دستگاه هستند.

وظیفه یو پی اس ها این است که علاوه بر پایداری ولتاژ، از ورود نویز و اختلالات شبکه به دستگاه جلوگیری کند که استفاده از این سیستم نیز از مجموع اقدامات مفید جهت حفظ تجهیزات برقی در هنگام اختلالات برق است.

یو پی اس یک انرژی پشتیبان است که هیچ گاه برق ورودی به دستگاه را قطع نمی کند. یعنی بر خلاف فیوز یا GFCI، اگر اختلالات ولتاژ یا همان نوسان برق داشته باشیم، دیگر دستگاه ما از کار نمی افتد؛ بلکه یو پی اس همان ولتاژ پایدار قبلی را به آن وارد می کند.

سه دسته یو پی اس داریم: آفلاین، آنلاین و اینتراکتیو.

یو پی اس های آفلاین، هنگام قطعی برق به عنوان منبع جایگزین وارد عمل می شوند.

یو پی اس های آنلاین، جریان ورودی برق شهر را بعد از پاکسازی از نویز و پایداری سطح ولتاژ به دستگاه می فرستند.

 یو پی اس های اینتراکتیو، ورودی از طریق BYPASS به ترانسفورماتور منتقل می شود در این هنگام TRANSFORMATOR  به عنوان شارژر عمل کرده و در نهایت از همین طریق خروجی AC تأمین می شود .

پس استفاده از یو پی اس ها، به دلیل پاکسازی و پایدار کردن ولتاژ قبل از رساندن به دستگاه، طول عمر آن ها را افزایش می دهد.

لازم به ذکر است مجموعه سها اسمارت در زمینه تامین انرژی و ذخیره برق در حوزه هایی مانند باتری ، دستگاه UPS و IPS فعالیت میکند که میتواند رضایت خاطر و آرامش را حتی در زمان قطعی برق برای شما به ارمغان بیاورد.

استفاده از دستگاه ها در ساعات مناسب

سعی کنید حتی المقدور از دو دستگاه پر مصرف در ساعات اوج مصرف استفاده نکنید. این ساعات مستعد نوسان برق هستند؛ یعنی چه؟

به این صورت که وقتی دو دستگاه هم زمان با هم روشن می شوند، ترانس برق ولتاژ بیشتری وارد خانه می کند. همین ممکن است نوسان برق را به همراه داشته باشد که برای دستگاه ما خبر خوشی نیست!

چک کردن ولتاژ پریزهای برق با ولت متر یا مولتی متر

مولتی متر یکی از کاربردی ترین و اصلی ترین تجهیزات دقیق تست و اندازه گیری جهت تعمیرات، تولید و راه اندازی در آموزشگاه ها، آزمایشگاه ها، صنایع، کارخانجات، کارگاه های تولیدی و تعمیرگاه های برق و الکترونیک محسوب می‌شود و از طریق آن می‌توان ولتاژ، جریان، مقاومت الکتریکی، ظرفیت خازنی، فرکانس و دما را اندازه گیری نمود.

حتما و حتما قبل از اولین بار استفاده از وسایل برقی خود، ولتاژ پریزها را با یک مولتی متر اندازه گیری کنید. در این صورت یک محافظ برقی مناسب با برق خانه خود تهیه می کنید و عمر دستگاه های خود را افزایش می دهید.

یا در اولین اندازه گیری اگر نوسان ولتاژ زیادی مشاهده کردید، از یک برق کار کمک گرفته و سیم کشی خانه خود را بررسی می کنید.

اطلاع از برنامه های قطعی برق

در تابستان سال 1400، حتما برای شما هم پیش آمده که در خانه نشسته باشید و ناگهان برق قطع شود. جدا از سختی هایی که از گرما و روز و شب های بدون کولر متحمل شدیم، عمر مفید دستگاه های الکترونیکی ما نیز کاهش یافت.

بسیاری از خانواده ها را در اطراف خود دیدیم که از سوختن یا خراب شدن مثلا ماشین لباسشویی خود، گلایه داشتند.

در چنین زمان هایی، برای جلوگیری از ضرر های مالی یا حتی جانی (مثلا اگر مدار دستگاه آسیب ببیند، خطر برق گرفتگی بعد از لمس افزایش می یابد) بهتر است برنامه های قطعی برق را بدانیم. در زمان هایی که قطعی نزدیک است، دوشاخه ها را از برق جدا کنیم.

پس اطلاع از جدول زمانبندی که اداره برق در اختیار مصرف کنندگان قرار می دهد هم در حفظ تجهیزات برقی مفید است.

کلام آخر

در این مقاله سعی کردیم از اقدامات مفید جهت حفظ تجهیزات در هنگام نوسان برق صحبت کنیم. امید داریم که این مقاله مورد استقبال شما عزیزان قرار گرفته باشد و از اطلاعاتی که در این مطلب آمده، به نحو احسنت بهره گیرید. گروه صنایع الکترونیک سها همواره شنوای نظرات، انتقادات و پیشنهاد های شما است؛ لطفا نظرات خود را برای ما ارسال کنید.